Bakı,AzerVoice / Image by freepik
Heç şübhəsiz dünyada ən çox oxunan kitab “ Qurani Kərimdir”. Hər gün milyonlarla müsəlman bu müqəddəs kitabı oxuyur, onun ecazkar ayələrindən bəhrələnirlər. Lakin, bütün bunlara baxmayaraq, Quran haqqında bilmədiklərimiz də az deyil.
AzerVoice oxucularına “QURAN NƏ DEMƏKDİR? QURAN NECƏ ENDİRİLİB? QURAN NECƏ YAZILIB, KİTAB HALINA SALINIB, TOPLANILIB ÇOXALDILIB? QURANIN MÖVZULARI VƏ XÜSUSİYYƏTLƏRİ HANSILARDIR? suallarına cavab verəcək ümumi məlumatları təqdim edir:
Allahın göndərdiyi ilahi kitabların sonuncusu olan Quran, sonuncu peyğəmbər Hz. Məhəmmədə nazil olmuşdur.
Lüğətdə toplamaq, oxumaq, bir yerə toplamaq mənalarını daşıyan Qurana belə tərif verilir:
“Peyğəmbərə nazil olan, müshaflarda yazılan və təvatürlə Peyğəmbərimizdən bizə çatdırılanlar; Onu oxumaqla ibadət edilən və bəşəriyyətin onun bənzərini gətirə bilmədiyi “ilahi nitq”dir.
Son ilahi kitabın (Quran) ən mühüm xüsusiyyəti və dəyəri yalnız Allahın kəlamlarından ibarət olmasıdır.
İslam inancına görə, digər ilahi kitablar öz peyğəmbərlərindən sonra insanlar tərəfindən fəsadlara məruz qalmış və nəhayət insanın yazdığı kitablara çevrilmişdir.
Quranın göndərilməsinin səbəblərindən biri də budur. Son nazil olan ilahi kəlam olan Quran özündən əvvəl göndərilmiş ilahi kitabların elm və hikmətini özündə ehtiva edən ən mükəmməl ilahi kitabdır.
Quran sonuncu ilahi kitab olduğu üçün Allahın Özü himayəsindədir. O, dünyanın sonuna qədər heç bir dəyişiklik olmadan bəşəriyyət üçün xilas və sülh resepti olaraq qalacaq. Uca Allah bu həqiqəti belə ifadə edir:
“Şübhəsiz ki, Quranı Biz nazil etdik və əlbəttə, onu Biz qoruyacağıq! (Bu ayə açıq bir şəkildə göstərir ki, Qurani-Kərim Allahın himayəsi altındadır və ən kiçik bir dəyişikliyə məruz qalmadan qiyamətə qədər qorunub saxlanılacaqdır.) ( ƏL –HİCR , ayə-9)
- Baş xəbər
- BƏƏ
- Biznes
- Cəmiyyət
- Digər Dövlətlər
- Digər Xəbərlər
- Din
- Dini lügət
- Energetika
- Əlcəzair
- Fələstin
- Gündəm
- Hadisə
- İdman
- İordaniya
- İqtisadiyyat
- İraq
- Kimdir
- Küveyt
- Livan
- Liviya
- Maraqlı
- Mədəniyyət
- Misir
- Neft və qaz
- Nədir
- Özbəkistan
- Qazaxıstan
- Qətər
- Qırğızıstan
- Quran
- Redaktorun Seçimi
- Rəsmi Xronika
- Rəy
- Səudiyyə Ərəbistanı
- Şimali Afrika
- Şimali Kipr
- Siyasət
- Suriya
- Tarix
- Tatarıstan
- Tender
- Təhlil
- Tibbi lüğət
- Tunis
- Türk Dövlətləri
- Türkiyə
- Türkmənistan
- Uncategorized
- Yaxın Şərq
- Yəmən
- Yuxuyozma
Quranın nazil olması (endirilməsi)
Quran Peyğəmbərə Uca Allah tərəfindən Cəbrail ( mələk) vasitəsilə, vəhy vasitəsilə nazil olmuşdur. Quranın asanlıqla əzbərlənməsi, qısa zamanda insanlara çatması, mənasının asanlıqla başa düşülməsi, əqidə və mühakimələrin tədricən möminlərin qəlbində möhkəmlənməsi və kök salması üçün Quran bir anda nazil edilməmişdir. , Quran iyirmi üç il ərzində tədricən endirilib.
Uca Allah Quranın bir anda nazil edilməməsinin səbəbini belə açıqlayır:
Kafirlər: “Quran ona (Muhəmmədə) bütöv (birdəfəlik) endirilməli idi!” – dedilər. (Ya Rəsulum!) Sənin ürəyinə səbat (qətiyyət) vermək üçün Biz onu ayə-ayə (tədricə) nazil etdik. (Quranın az-az endirilib, ağır-ağır oxunması onun əzbərlənməsini və mənalarının anlaşılmasını asanlaşdırır).
Ayələr təkcə birbaşa deyil, həm də bir hadisədən dərhal sonra baş verən hadisəni təhlil etmək, verilən suallara cavab vermək və qiyamətə qədər bütün insanlara işıq salmaq üçün nazil olmuşdur. Ayənin nazil olmasına səbəb olan hadisə və ya suala “səbəb-i nüzul” (enmə səbəbi) deyilir.
Quranın yazılması, kitab halına salınması və çoxaldılması
Peyğəmbərimiz Quran ayələri nazil olanda onları səhabələrinə oxuyardı. Onlara çatdırılan ayə və surələri də əzbərləyirdilər. Əzbərlənmiş ayələr və surələr də vəhy katibləri tərəfindən yazılmışdır. Ayələr iki nüsxədə yazılmış və Peyğəmbərimizin bir nüsxəsi səhabələrdə qorunmuşdur. Peyğəmbərimiz vəhy katiblərinə ayələrin hansı surədə yerləşdiriləcəyini və necə düzüləcəyini söyləyərdi.
O dövrdə kağız olmadığından Quran ayələri nazik ağ daşlar, xurma budaqları və işlənmiş dəri üzərində yazılırdı.
Ayələrin nazil olması tamamlandıqdan sonra Cəbrail yenidən gəldi və Allah Rəsulu bütün Quranı Peyğəmbərimizə oxudu və oxuduqlarını onunla müqayisə etdilər.
Peyğəmbərimiz hələ sağ ikən Quranı tamamilə hafizlər yazıb əzbər bilirdi. Amma Hz. Peyğəmbərin yaşadığı müddətdə vəhy davam etdiyi üçün bütün Quranı bir cilddə toplamaq mümkün deyildi.
İlk xəlifə Hz. Əbu Bəkrin dövründə Yəmamə döyüşündə 70 hafizin şəhid olması səbəbiylə Hz. Ömər Quranın yoxa çıxmasından narahatlığını bildirdi və onu toplayaraq kitab halına gətirməyi təklif etdi. Əbu Bəkrə müraciət etdi.
Hz. Ömərin təklifi faydalı oldu və məşhur hafiz və vəhy katibi Zeyd b. Sabitin sədrliyi ilə komissiya yaradıldı.
Komissiya heç bir ayəni əzbər yazmamaq, əlində yazılı sənədin olması kimi şərtləri nəzərə alıb. Yazılı sənədlər də əzbər yoxlanılırdı. Komissiyanın nəzərə aldığı məsələlər arasında bu sənədin Peyğəmbərin hüzurunda yazıldığını görən iki nəfərin ifadəsinin olması var idi. Səhabələr komissiya tərəfindən toplanmış Qurana nəzər salırdılar və beləcə də Quranın toplanması (ayə və surələrin düzgün ardıcıllıqla birləşdirilməsi) tamamlanməşdı.
Hicri 25-ci il 648-ci ildə Azərbaycan fəthi zamanı orduda olan Şam camaatı ilə iraqlılar arasında Quranın bəzi ayələrinin oxunması ilə bağlı qarşıdurma yarandıqda ordu komandanı Huzeyfə Hz. Osmana müraciət etdi. Hz. Osman, yenə Zeyd ibn Sabitin sədrliyi ilə komissiyanın çağırılması və Quranın çoxaldılması barədə göstəriş verdi.
Quranın məzmunu
İslam inancına görə, Quran insan və onun səadəti üçün göndərildiyi üçün orada həm dünyanı, həm də axirətini maraqlandıran, insanın hər iki aləmdə xoşbəxt olmasını təmin edən məlumat və hökmlər vardır.
Quranın ikinci surəsi olan “Bəqərə” surəsində Uca Allah Quranın təqvalılar üçün hidayət kitabı olduğunu bildirir. Quranda bu hökmlərlə yanaşı, insan üçün zəruri olan məsələlər də yer alır.
Quranın əsas mövzuları
Quranda əsas mövzulardan bəziləri aşağıdakılardır:
İman
Quranda qeyd olunan mövzuların əsasını və mahiyyətini iman təşkil edir. Quranda: Allahın varlığı, birliyi və sifətləri açıqlanır,mələklərdən bəhs edilir, Allahın insanlara peyğəmbərlər və kitablar göndərdiyi bildirilir.
İbadət
Quranda insanların etməli olduğu ibadətlər qeyd edilmiş və bu ibadətlərin necə ediləcəyi ana sətirlərlə izah edilmişdir. İbadətlərini yerinə yetirən möminlərin axirətdə də nicat tapacaqları bildirilir.
Əxlaq
Quranda əxlaqla bağlı çoxlu prinsiplər vardır. Quranda insanların bir-birləri ilə münasibətlərində ədaləti əsas götürmələri, bir-birlərinə yaxşılıq etmələri və yaxınlarına kömək etmələri əmr edilmişdir: Pis rəftar etmək də haramdır. İslam dini gözəl əxlaqa böyük əhəmiyyət verir və onu cəmiyyətin hər təbəqəsində bərqərar etməyi hədəfləyir.
Məxluqat və yaradılış
Quranda məxluqat və onların yaradılışı və bəzi xüsusiyyətləri haqqında məlumatlar vardır. Quran bəzi varlıqların yaradılışı və bəzi xüsusiyyətlərinə diqqət çəkir; İnsanların bundan ibrət almasını və hər şeyin yaradıcısı və Rəbbi olan Allahın sonsuz qüdrət sahibi olduğunu dərk etmələrini istəyir.
İnsanlar arasında münasibətləri tənzimləyən ayələr
Quranın belə ayələri alimləri araşdırma və araşdırmaya sövq etmiş, bəzi ixtira və kəşflərə yol göstərmişdir. Əslində Quranın məqsədlərindən biri də insanların üfüqlərini açmaq, Allahın verdiyi ağıl, duyğu və qabiliyyətlərlə varlıqların xüsusiyyətlərini anlamaq və onlardan ən səmərəli şəkildə faydalanmalarını təmin etməkdir.
Quranda insanların malını mənimsənilib yeməyin, rüşvət alıb-verməyin haram olduğu bildirilir, intiharın və başqasını öldürməyin haram olduğu bildirilir.
Peyğəmbərlər və ilahi kitablar
Allah yaratdığı insanlara müəyyən vəzifələr vermiş və bu vəzifələri göndərdiyi kitablarda bildirmişdir. Həmçinin bu kitablarda bəyan etdiyi əmr və qadağaları insanlara öyrətmək, hökmlərinin həyata keçirilməsində nümunə göstərmək üçün insanlar arasından peyğəmbərlər göndərmişdir. Quran bu peyğəmbərlər və ilahi kitablar haqqında məlumat verir və insanların onlara tabe olmasının vacibliyini bildirir.
Allah Təalanın insanlara peyğəmbərlər göndərməsi, onların vasitəsilə insanlara vəhyi çatdırması, insanların Onu tanıması üçün onlara ağıl və qəlb kimi nemətlər bəxş etməsi Onun geniş rəhmətinin təzahürləridir. Quran, son peyğəmbər, Hz.Muhəmmədin bütün insanlara müjdə, qorxudan və örnək olaraq göndərildiyini və onun insanları Allah yoluna dəvət edən bir dəvətçi olduğunu bildirir.
Yaşanan əhvalatlar
Quranda peyğəmbərləri və onların başına gələn hadisələri təsvir edən hekayətlər də vardır. Keçmişdə yaşamış və Allahın hökmlərinə zidd getdiklərinə görə Allah tərəfindən müxtəlif bəla və müsibətlərlə cəzalandırılan bəzi xalqlar haqqında da rəvayətlər vardır.
Dua və dua ayələri
Quranda dua ilə bağlı məsələlər də var və duaların Allah tərəfindən qəbul olunacağı bildirilir.İnsanın günahlarını bağışlayan, onu axirətdə əzabdan xilas edən Allahdır. Bu səbəbdən Quranda insanların səhv və günahlarının bağışlanması, axirətdə nicat tapması üçün Allaha dua edib kömək istəməsi lazım olduğu bildirilmiş və bu mövzuda dua nümunələri verilmişdir.
Quranın xüsusiyyətləri
Hz. Cəbrail (r.a.) vasitəsilə ərəbcə Peyğəmbərə (s) göndərilən və təvatürlə bizə çatan Quranın əsas xüsusiyyətləri bunlardır:
Quran Peyğəmbərimizə digər müqəddəs kitablarda olduğu kimi bir anda deyil, zamanın və hadisələrin zərurətinə uyğun olaraq ayə və surələr şəklində nazil edilmişdir.
Quran sonuncu ilahi kitabdır və ondan sonra başqa kitab olmayacaqdır. Onun gətirdiyi hökm və həqiqətlərin qüvvəsi qiyamətə qədər davam edəcəkdir.
Quran bizə dəyişməz gəlmişdir və qiyamətə qədər də belə qalacaqdır.
Qurani-Kərim, Hz.Məhəmmədin peyğəmbər olduğunu göstərən möcüzələrin ən böyüyü və ən davamlısı budur.
Quranda yer alan ilahi həqiqətlər qiyamətə qədər bütün insanların ehtiyaclarını ödəməyə qadirdir. Elm və ağılın içindəki faktlarda ziddiyyətlər tapacağı bir zamanın gələcəyi ağlasığmazdır. Çünki elm Quranın əsrlər əvvəl söylədiyi həqiqətləri təsdiq edərək onun ardınca gedir.
Onun başqa bir üstünlüyü isə asanlıqla yadda saxlanıla bilməsidir. Milyonlarla insan bu günə qədər bütün Quranı əzbərləyib. Qiyamətə qədər əzbərdə qalacaq. Bu xüsusiyyət tarixdə heç bir kitaba verilməyib.
Quran bütün insani, ictimai, fiziki və mənəvi problemlərə həll yolları istehsal edən bir şəfa mənbəyidir.
