BAKI,AzerVoice
Aba və Əbna hədis üsulu terminlərindən biridir. Ərəb dilində
“aba” sözü “əb” kəlməsinin cəmidir və “atalar” deməkdir. “Əbna”
kəlməsi isə “ibn” sözünün cəmidir və “oğullar” mənasını ifadə
edir.
“Aba və əbna”, yəni “atalar və oğullar” ifadəsi hədis üsulu termini
kimi oğulun atadan nəql etdiyi hədis rəvayətinə deyilir.
Hədis ədəbiyyatında ata və oğul arasındakı hədis rəvayəti həm
oğulun atadan, həm də atanın oğuldan rəvayəti olaraq iki şəkildə
yer alır. Atanın oğuldan rəvayətinə aşağıdakı hədisi nümunə
göstərmək olar: Abbas ibn Əbdülmüttəlib oğlu Fəzldən rəvayət edir
ki, Həzrət Peyğəmbər Müzdəlifədə iki namazı (şam və xiftən) cəm
etmişdir. Bu hədisin isnadında mövcud olan rəvayət qəlibi “ən
ibnihi”, yəni “oğlundan” şəklindədir.
Hədis ravisi olan kimsənin öz atasından, yəni oğulun atasından
rəvayəti isə hədis ədəbiyyatında iki şəkildə təqdim edilir.
Bunlardan birincisi, “ən əbihi”, “atasından”, digəri “ən əbihi ən
cəddihi”, yəni “atası vasitəsilə babasından” formasındadır. Hədis
alimləri həm oğulların atalardan, həm də ataların oğullarından
rəvayətlərinə dair müxtəlif əsərlər qələmə almışlar.
Bu əsərlərdən biri Xətib əl-Bağdadinin atanın oğullardan rəvayətinə
həsr edilmiş “Rivayət əl-aba ənil-əbna” adlı əsəridir. Ravi
oğulların ravi atalardan rəvayətinə dair əsər isə Übeydullah ibn
Səid əs-Sizcinin “Rivayət əl-əbna ənil-aba” adlı əsəridir.
