BAKI,AzerVoice Analitik Təhlil Mərkəzi
İraqda İrandan dəstək alan bir neçə güclü silahlı qrup ilk dəfə olaraq silah qoymağa hazırlaşır. Bu addım ABŞ-ın artan təzyiqlərinə cavab olaraq və Prezident Donald Trampın administrasiyası ilə münaqişənin alovlanması riskindən yayınmaq məqsədilə atılır. Bu dönüş, İraq və ümumiyyətlə regionun təhlükəsizlik və siyasi mənzərəsinə dərin təsirlər edəcək.
On nəfər yüksək səviyyəli iraqlı məmur və komandanın – onlardan altısı dörd əsas silahlı fraksiyanı təmsil edən yerli liderlərdir – verdiyi açıqlamalara əsasən, bu görünməmiş addım, Trampın yanvarda hakimiyyətə gəlməsindən sonra ABŞ rəsmilərinin İraq hökumətinə verdiyi təkrarlanan qeyri-rəsmi xəbərdarlıqlardan sonra gərginliyin azaldılmasına xidmət edir.
ABŞ rəsmiləri Bağdada açıq şəkildə bildirib ki, əgər hökumət ölkədəki silahlı fraksiyaların fəaliyyətinə qarşı ciddi tədbirlər görməzsə, Vaşinqton bu fraksiyaları birbaşa hava hücumları ilə hədəfə ala bilər.
Bu kontekstdə, İraqın hakim koalisiyasına yaxın olan tanınmış şiə siyasətçisi İzzət əş-Şəbəndər “Reuters”ə bildirib ki, Baş nazir Məhəmməd Şiə əs-Sudani ilə bəzi silahlı qrupların liderləri arasında aparılan danışıqlar artıq nəticə verib. O bildirib ki, bu qruplar ABŞ-ın silahların təhvil verilməsi çağırışlarına müsbət yanaşırlar.
“Fraksiyalar inadkarlıq göstərmir və mövcud formatlarını qorumaqda israr etmirlər. Bu qruplar “tam şəkildə anlayır ki”, vəziyyətin dəyişməməsi halında ABŞ-ın birbaşa hədəfinə çevrilə bilərlər”-deyə o bildirib.
Silahları təhvil verməyə hazır olan qrupların adları açıqlanmasa da bunların, Hizbullah Briqadaları, Nücəba Hərəkatı, Seyyid əş-Şühəda Briqadaları və Ənsarullah əl-Vəfa Hərəkatı və digərlərinin olduğu ehtimal idilir.
Ehtimal da olunur ki , şiə silahlkı qruplar bunu Tehranla razılaşma əsasənda ediblər. Buna səbəb onları ABŞ və İsrailin dağıdıcı zərbələrindən qorumaqdır.
İki təhlükəsizlik rəsmisinin verdiyi məlumata görə, bu fraksiyalar “İraqda İslam Müqavimət Koalisiyası”na daxildir. Koalisiya təxminən on radikal şiə silahlı qrupdan ibarətdir, birlikdə 50 minə yaxın döyüşçüsü və uzaqmənzilli raketlərdən, hava hücumlarına qarşı silahlara qədər geniş arsenalı var.
Bu koalisiya, İran tərəfindən dəstəklənən və ya müttəfiq sayılan qrupların daxil olduğu “Müqavimət” oxunun əsas dayağını təşkil edir. Qəzza müharibəsinin başlamasından (təxminən 18 ay öncə) bəri koalisiya, İsrail və İraqdakı ABŞ qüvvələrinə qarşı onlarla raket və PUA hücumlarının məsuliyyətini üzərinə götürüb.
İraqın baş nazirinin xarici əlaqələr üzrə müşaviri Fərhad Əlaəddin “Reuters”in silahların təhvili ilə bağlı sorğusuna cavab olaraq bildirib ki, baş nazir İraqdakı bütün silahların dövlətin nəzarətində olması üçün müxtəlif milli aktorlarla “konstruktiv dialoqu” davam etdirir.
Məlumatlara əsasən, bəzi fraksiyalar artıq əsas qərargahlarını böyük ölçüdə boşaldıb və Mosul, Ənbər kimi iri şəhərlərdəki mövcudluqlarını yanvarın ortalarından bəri azaldıblar. Bunun səbəbi mümkün hava hücumları qorxusudur.
İraqda bir çox şiə lider bu müddətdə təhlükəsizlik tədbirlərini gücləndirib – mobil telefonlarını, avtomobillərini və yaşayış yerlərini tez-tez dəyişirlər.
ABŞ Dövlət Departamenti qısa açıqlamasında bildirib ki, Bağdadı silahlı fraksiyaları cilovlamağa davamlı şəkildə təşviq edirlər. “Bu qüvvələr İraq Silahlı Qüvvələrinin Ali Baş Komandanına, yəni Bağdada cavabdeh olmalıdır, İrana yox”.-deyə,açıqlamada bildirilib.
ABŞ rəsmisi (kimliyini açıqlamamaq şərtilə) bildirib ki, daha öncə də ABŞ təzyiqləri səbəbilə fraksiyalar hücumlarını dayandırıb, lakin bu dəfə silahların təhvili qərarının uzunmüddətli olub-olmayacağına şübhə ilə yanaşır.
İranın İnqilab Keşikçiləri Korpusu bu məsələ ilə bağlı açıqlama verməyib, eləcə də İran və İsrail xarici işlər nazirlikləri sorğulara cavab verməyib.
İzzət əş-Şəbəndər əlavə edib ki, İraq hökuməti hələlik silahlı fraksiya liderləri ilə yekun razılaşmaya gəlməyib. Onun sözlərinə görə, silahların təhvili mexanizmi hələ də müzakirə mərhələsindədir. Təklif olunan variantlar arasında fraksiyaların siyasi partiyalara çevrilməsi və ya rəsmi dövlət ordusuna tam inteqrasiya olunması da var.
