BAKI,AzerVoice
Suriyanın Xarici İşlər naziri Əsəd Şibaninin İraqa rəsmi səfərə dəvət aldığını və "tezliklə Bağdadda olacağını" elan etməsindən bir neçə gün sonra, İraqın Xarici İşlər naziri Fuad Hüseyn hökumətin Suriya keçid dövrünün prezidenti Əhməd Şəraaya dəvət göndərəcəyini bildirdi. Hətta İraq hökuməti, Şəraanın Suriya keçid dövrü rəhbəri kimi təyin edilməsini təbrik etməsə də, bu açıqlama Bağdadın yeni Suriya hökumətini rəsmi olaraq tanıdığını göstərir.
Təəccüblü Səssizlik və Yeni Reallığa Reaksiya
Suriyadakı yeni siyasi rəhbərliyi tanımaqdan imtina edən qüvvələr bu dəfə sükuta qərq oldu. Ən maraqlısı isə odir ki, İraqda Suriyanın yeni prezidentini Əhməd Şəraa kimi tanımaqdan imtina edərək onu hələ də "Colani" kimi adladıran siyasi qüvvələr mövcuddur.
İraq hökumətinin Suriya siyasi dəyişikliyinə münasibəti əvvəldən mənfi olmayıb. Əksinə, Bağdad Suriya səfirliyində inqilab bayrağının qaldırılmasına etiraz etmədi və Dəməşqdəki diplomatik nümayəndəliyini zəiflətmədi. İraqın yeni təyin olunan kəşfiyyat rəhbərinin ilk vəzifəsi Suriyaya səfər edərək Əhməd Şəraa ilə görüşmək oldu. Rəsmi izah edilən məqsəd təhlükəsizlik əməkdaşlığı olsa da, rəsmi İraq nümayəndəsinin iştirakı bu iddianı kölgə altına alır.
İraqda Siyasətin Emosional və Məzhəb Təsirləri
Siyasətdə dost-düşmən anlayışı maraqlara əsaslanmalıdır, lakin İraqda siyasət daha çox keçmişə bağlılıq və məzhəbçi baxış bucaqları ilə müəyyən edilir. Əksər sünni siyasi fiqurlar Suriyada dəyişiklikləri alqışlasa da, eyni qruplar ABŞ-ın Səddam Hüseyn rejimini devirməsini əvvəllər xəyanət kimi qiymətləndirirdi. Bu paradoks Suriyadakı dəyişikliyin Türkiyənin açıq dəstəyi ilə baş verməsi ilə daha da aydınlaşır.
Suriya ordusunun ləğvi və Baas Partiyasının qadağan edilməsi Suriya müxalifətinin əsas uğuru kimi qeyd olunsa da, eyni addımların 2003-cü ildən sonra İraqda "strateji səhv" kimi qiymətləndirilməsi maraqlı ziddiyyət yaradır.
Əsəd Rejiminin Dəstəkçiləri Niyə İndi Yeni Hakimiyyəti Tanıyır?
Əsəd rejimini dəstəkləyən tərəflərin mövqelərindəki dəyişiklik suallar doğurur: Onlar əvvəllər Suriyadakı diktator rejimi dəstəkləyirdi, lakin indi eyni rejim tipinə qarşı çıxır? Bu, İraqda şiə əksəriyyəti ilə qurulan sistemə qarşı sünni azlığın reaksiyasının bir növ təkrarıdır.
2003-cü ildən Sonra İraq-Suriya Münasibətləri
2003-cü ildə İraqda rejim dəyişikliyi zamanı bölgə ölkələri bu dəyişimin öz sərhədlərinə də təsir edəcəyindən qorxurdu. Bu dövrdə Əsəd hökuməti İraqda sabitliyi pozmaq üçün terrorçu qruplara dəstək verirdi. 2009-cu ildə Nuri əl-Maliki BMT-yə müraciət edərək Bağdad partlayışlarında xarici qüvvələri ittiham etsə də, Suriyanı açıq şəkildə günahlandırmaqdan çəkinmişdi. Əsədin bu mövzuya cavabı isə belə idi: "İraqdakı vəziyyət onsuz da beynəlmiləlləşib."
Əhməd Şəraa və Colani Arasındakı Ziddiyyətlər
Suriya dəyişikliklərinə qarşı çıxan İraq şiə siyasətçiləri arasında ciddi narahatlıq var. Qanı və canı ilə İrana sadiqliyi ilə seçilən keçmiş baş nazir Maliki dəyişiklikləri "böyük fitnə" adlandıraraq yeni rəhbər Əhməd Şəraanın keçmişini tənqid edib. Maliki, "Terrorçular çoxmədəniyyətli Suriyaya necə rəhbərlik edə bilər?" sualını verib. Əhməd Şəraanın keçmişinin, "əl-Qaidə" ilə əlaqələri və "Cəbhət ən-Nusra"nın qurucusu olması ilə bağlı faktları özü də inkar etmir.
Suriya ilə İraq Arasında Yeni Münasibətlər Qurulmalıdır
İraq Suriyadakı yeni reallığı qəbul etməlidir. Siyasi əlaqələr Bağdadın maraqlarına uyğun olmalı və Tehranın təsiri altında qalmamalıdır. Əsəd rejiminin müdafiəsi üçün illərlə istifadə edilən bəhanələr indi yeni dövrdə əhəmiyyətini itirib.
Suriyanın Xarici İşlər naziri Əsəd Şibaninin Bağdad səfəri və ya Əhməd Şəraanın yaxın aylarda keçiriləcək Ərəb Zirvəsinə qatılması, İraq-Suriya münasibətlərində yeni bir mərhələnin başlanğıcı ola bilər. İraq siyasəti emosional reaksiyalardan uzaqlaşıb, strateji və iqtisadi maraqları ön planda tutmalıdır. Suriya ilə münasibətləri keçmişin kölgəsində deyil, gələcək əməkdaşlıq imkanları üzərində qurmaq lazımdır.
