BAKI,AzerVoice
Səudiyyə Ərəbistanının vəliəhd şahzadəsi Məhəmməd bin Salman Fars Körfəzi
ölkələri, Misir və İordaniyanın liderlərini Ər-Riyadda keçiriləcək
zirvəyə dəvət edib. Ər-Riyad zirvəsi 2025-də əsas müzakirə mövzusu
Qəzzanın
yenidən qurulması olacaq. Müşahidəçilər isə bu planın
Qəzzanın
köçürülməsi təkliflərinə qarşı real bir bərpa layihəsi
olub-olmadığını müzakirə edir. Əsas sual budur: Bu təşəbbüs
davamlı siyasi həll
planıdırmı, yoxsa faciəli müharibənin qənimətinin bölüşdürülməsi?
Qəzzanın Yenidən Qurulması Planının Əsas
Məqsədləri
Ər-Riyad zirvəsi, yalnız donor ölkələrin siyahısını
müəyyənləşdirməklə kifayətlənməyəcək. Görüşdə Qəzzanın gələcəyi,
siyasi sabitlik
və Qəzzada
infrastrukturun bərpası məsələləri də əsas müzakirə
mövzularından olacaq. Liderlər HƏMAS-ın Qəzzada gələcək rolu və Qəzzada sülh planı haqqında qərar
verəcəklər. Məqsəd təkrarlanan müharibələrə son qoymaq və bölgədə
uzunmüddətli sülh
yaratmaqdır.
Ər-Riyad Zirvəsinin İştirakçıları və Əsas
Planlar
Başlanğıcda cümə axşamı keçirilməsi planlaşdırılan zirvə bir gün
təxirə salınıb və Fars
Körfəzi Əməkdaşlıq Şurasına daxil olan altı ölkənin
liderləri, Misir, İordaniya və Fələstin
rəhbərliyi toplantıda iştirak edəcək. Məlumatlara
görə, müzakirələrdə "Misir planının" bir versiyası təqdim ediləcək.
Qəzzanın Yenidən Qurulması üçün Maliyyə
Dəstəyi
Qəzzanın bərpası layihəsi üçün maliyyə yardımı
Ər-Riyad zirvəsinin əsas
mövzularından biridir. BMT-nin son hesabatına görə, Qəzzanın yenidən
qurulması üçün 53 milyard dollardan çox vəsait tələb
olunur. Bunun 20 milyarddan çoxu ilk üç ildə sərf
edilməlidir. Körfəz
ölkələri, o cümlədən Küveyt və Səudiyyə Ərəbistanı humanitar
səbəblərlə maliyyə dəstəyi verəcək, lakin bəzi ölkələr yardımla
bağlı siyasi
şərtlər irəli sürəcək.
Qəzzada HƏMAS və Siyasi Münaqişələr
Qəzzada HƏMAS-ın gələcəyi hələ də mübahisə
mövzusudur. Misirin
hazırladığı plan HƏMAS-ın Qəzzadakı hakimiyyətdən
uzaqlaşdırılmasını nəzərdə tutur. Əgər bu plan HƏMAS tərəfindən
qəbul edilməzsə, HƏMAS-Misir qarşıdurması yarana bilər. Digər
tərəfdən, Fələstin
Muxtariyyəti ilə bağlı məsələlər də müzakirə olunacaq – ya
mövcud rəhbərlik gücləndiriləcək, ya da yeni idarəetmə modeli
hazırlanacaq.
Donald Trampın Qəzza ilə bağlı Təklifi və Ərəb Dünyasının
Cavabı
ABŞ prezidenti Donald
Tramp, Qəzzanın boşaldılması və bölgənin "Yaxın Şərqin Rivyerasına"
çevrilməsi təklifini irəli sürüb. Bu plan 2,4 milyon Qəzza
sakininin başqa ölkələrə, xüsusən Misir və İordaniyaya köçürülməsini
nəzərdə tutur. Bu təklif 1948-ci il Nakbasını xatırladır və fələstinlilər
arasında ciddi narazılıq doğurur.
Nəticə: Qəzzanın
Bərpası və Bölgənin Gələcəyi
Ər-Riyad zirvəsi 2025, Qəzzada sülh planı və yenidənqurma layihəsi ilə bağlı mühüm qərarların verilməsi üçün vacib platformadır. Əgər Qəzzanın infrastrukturunun bərpası və uzunmüddətli sülh planları uğurla həyata keçirilərsə, bölgədə insan hüquqları və qəzzalıların yaşayış şəraiti xeyli yaxşılaşacaq. Lakin siyasi maraqlar və qənimət bölüşdürmə cəhdləri bu prosesi ləngidə bilər.
Əsas sual hələ də açıq qalır: Qəzzanın yenidən qurulması həqiqətən bərpa planıdırmı, yoxsa müharibə sonrası qənimətlərin bölüşdürülməsi cəhdidirmi?
