BAKI,AzerVoice
İraqın tanınmış siyasətçisi İyad Ələvi ölkədə yeni dünyəvi siyasi
hərəkatın lideri kimi siyasi səhnəyə geri qayıdır. Bu təşəbbüs, son
illərdə seçki uğursuzluqları yaşayan dünyəvi siyasi qüvvələrin
yenidən toparlanaraq İraq siyasətində təsirli mövqe tutmaq
cəhdidir. Son iyirmi il ərzində əsasən şiə dini partiyalarının
hakimiyyətdə qalması və dövləti öz baxışları əsasında idarə etməsi
nəticəsində dünyəvi siyasi qüvvələr zəifləsə də, yeni siyasi birlik
bu tendensiyanı dəyişdirməyə çalışır.
Yeni siyasi birliyin yaradılması
Bağdadda elan edilən "İraq Milli Vətəndaş Toplumu" siyasi birliyi, İyad Ələvinin liderliyi altında formalaşıb. Ələvinin sözlərinə görə, bu birlik qanunun aliliyi, insan hüquqlarına hörmət və bərabər imkanlar prinsipini əsas götürən dünyəvi dövlət qurmaq məqsədi daşıyır.
İyad Ələvi uzun müddət dünyəvi
baxışları ilə seçilən və dini partiyaların təsirinə qarşı çıxan
siyasətçilərdən biri olub. 2010-cu ildə parlamentdə ən çox səs
toplamasına baxmayaraq, hökumət qurmaq imtiyazını itirmişdi. O
zaman Federal Məhkəmənin qərarı ilə bu üstünlük rəqibi, şiə siyasi
elitasının nümayəndəsi Nuri əl-Malikiyə verilmişdi. Bu hadisə,
İraqda dini partiyaların dövlət quruluşunda üstünlüyünü bir daha
təsdiqləmişdi.
Dünyəvi qüvvələrin zəifləməsi və 2019-cu il
etirazları
İraqın şiə siyasi qüvvələrinə qarşı ilk ciddi etiraz dalğası
2019-cu ildə baş verdi. Bu etirazlar, dini partiyaların hakimiyyəti istismar
etməsinə və ölkədə korrupsiyanın yayılmasına qarşı geniş xalq
narazılığının göstəricisi oldu. Ancaq dünyəvi siyasi
qüvvələrin zəif təşkilatlanması və birlik nümayiş etdirə bilməməsi,
onların siyasi səhnədə təsirini azaltmağa davam etdi.
2023-cü ilin dekabrında keçirilən yerli seçkilərdə də şiə
partiyaları böyük üstünlük əldə etdi və İraqın orta və cənub
bölgələrində hakimiyyətini daha da möhkəmləndirdi. Dünyəvi siyasi
partiyalar və hərəkatlar, o cümlədən "Əsas" və "Qimət" koalisiyaları, cəmi
bir neçə yer qazanaraq, hökumət qurmaq imkanından məhrum
oldular.
Yeni siyasi birliyin məqsədləri və seçkilərə
hazırlıq
Yeni yaradılan "İraq Milli Vətəndaş Toplumu" gələcək parlament seçkilərinə hazırlaşmaq məqsədilə təsis edilib. Bu seçkilər 2025-ci ilin oktyabr ayında baş tutacaq və yeni birlik, İyad Ələvinin siyasi təcrübəsindən və onun dünyəvi mövqeyindən istifadə edərək, İraq siyasətində mövqeyini gücləndirməyə çalışacaq.
İyad Ələvi yeni birlik barədə verdiyi açıqlamada qeyd edib ki, bu birlik "qanun çərçivəsində islahatlar aparmaq, demokratik institutları möhkəmləndirmək və ölkədə vətəndaş cəmiyyətinin inkişafına töhfə vermək" məqsədini daşıyır. O, həmçinin bu təşəbbüsü "İraq xalqı üçün son ümid gəmisi" adlandırıb.
Birliyin əsas məqsədlərindən
biri də İraqın güclü və
stabil bir dövlətə çevrilməsi, ədalətli siyasi sistemin qurulması
və xarici müdaxilələrdən azad olmasıdır. Siyasi birlik,
həmçinin ölkədə korrupsiyaya qarşı mübarizə aparmağı və hüquqi
sistemin müstəqilliyini təmin etməyi prioritet hesab edir.
Yeni birlikdə kimlər yer alır?
"İraq Milli Vətəndaş Toplumu", müxtəlif siyasi təcrübəyə malik olan tanınmış simaları bir araya gətirib. Onların arasında sünni siyasətçi Saleh əl-Mutlaq, İraq Kommunist Partiyasının baş katibi Raid Fəhmi, tanınmış hüquq müdafiəçisi Hənə Edvard, siyasətçi Cəfər Ələvi və keçmiş idmançı Adnan Dərcal kimi nüfuzlu şəxslər var.
Bu birlik, əsasən
İraq cəmiyyətinin dini və
etnik müxtəlifliyini nəzərə alaraq, dövlətin dünyəvi prinsiplər
əsasında yenidən qurulmasını hədəfləyir.
Gələcək perspektivlər və çətinliklər
İraqın hazırkı siyasi vəziyyəti göstərir ki, dini partiyalar hələ də güclü mövqeyə sahibdir və dövlət strukturlarına nəzarət edir. Yeni siyasi birliyin uğur qazanması üçün xalqın dəstəyini qazanması və təşkilatlanmış siyasi strategiya yürütməsi vacibdir.
Bununla yanaşı, İraq seçiciləri arasında dünyəvi siyasətə olan dəstəyin artması, yeni siyasi qüvvələr üçün ümid işığı ola bilər. Xüsusilə 2019-cu il etirazlarından sonra, cəmiyyətin dini partiyaların idarəçiliyindən narazılığı artıb və bu, dünyəvi siyasətçilərə yeni fürsətlər yarada bilər.
Seçkilər yaxınlaşdıqca,
İyad Ələvi və onun siyasi
müttəfiqlərinin strategiyası, İraqın siyasi gələcəyində həlledici
rol oynaya bilər. Ancaq onlar şiə siyasi qüvvələrinin
güclü müqaviməti və mövcud siyasi sistemin çətinlikləri ilə
qarşılaşmalıdırlar.
Nəticə
İyad Ələvinin rəhbərlik etdiyi yeni siyasi birlik, İraq siyasətində balans yaratmaq və dünyəvi qüvvələrin təsirini artırmaq üçün mühüm addımdır. Ancaq onların uğuru, həm xalqın dəstəyindən, həm də təşkilati gücündən asılı olacaq. İraqda gələcək seçkilər, dini və dünyəvi qüvvələr arasındakı siyasi mübarizənin yeni mərhələsini müəyyən edəcək.
