BAKI,AzerVoice
Suriya əlli ildən çox davam edən əsarətdən azad oldu və ərəb və
İslam mühitinə geri döndü. Davam edə davam edən əsarət onun
kimliyini dəyişdirməyə yetmədi. Suriya azad oldu, amma tam azad
olaraq yeni ruspublika quruculuğu üçün hələ çox şeyə ehtiyacı
var.
Mahir Əsəd, YPG və İnqilab Keşikçiləri Korpusunu nə birləşdirir
Təxminə bir neçə gün əvvəl bəzi ərəb KİV-lərində belə bir xəəbr
yayıldı ki, qaniçən Əsədin qardaşı. Kaptaqon kralı Mahir, Suriyaya
qayıdır. Hardasa inandırıcı gəlməsə də amma indiki reallığı ,
İranın Suriyadakı vəziyyəti qarşıdırmaq istəyi olduğundan bunun
yalnız bir şaiyı olduğunu da qəbul etmək çətindir. Digər tərəfdən
bu xəbərdə , Əsədin deyil, kaptaqon kralı Mahirin adının çəkilməsi
də təsadüfi deyil. Təbii ki, Suriyada belə bir fikir var ki, “Mahir
özü də sən demə Əsədin qurbanı idi…Əsəd ortalıqdan qaçaraq Moskvaya
sığınanda Mahirə xəbər verməyib.”
Məsələ ondadır ki, Suriyada hələ də,Əsəd rejiminin tör-töküntüləri,
dərin dövlət və silahı gizlədən xeyli sayda insan var. Xəbərin
yayılması isə Suriyada xaos yatarmaq istəyən qüvvələrin planı ola
bilər.Təbbi ki, İran və onun sadiq nökərləri üçün onilliklər
boyunca əldə etdikləri qazancın itirilməsi asan qəbul ediləcək bir
şey deyil.
Bir qrup insanın 50 ildən çox davam edən fəaliyyəti yalnız
suriyalılara işkəncə vermək və Suriya xalqını soymaq olmuşdur.
Bir neçə gün əvvəl Saydnaya həbsxanası haqqında bir sənədli filmin
bəzi kadrlarını nümayiş etdirildi. Dəhşətli görüntülər olduqca çox
idi və onlardan biri də insanlrın öz qohumları haqqında məlumat
alamaq üçün necə əlləşdikləri.Kadrlarda insaların yalın əllərlə
yeri qazaraq cəsədləri çıxarmaağ cəhd etmələri də yer alırdı.
Mahir, Suriyanın hakim Əsəd ailəsinin üzvüdür və Bəşşar Əsədin qardaşıdır. OSuriya ordusunun yüksək rütbəli zabiti və Suriya prezidentinin yaxın silahdaşıdır. Onun adı, xüsusilə Suriya münaqişəsi dövründə, müxtəlif hüquq pozuntuları, işgəncələr və digər cinayətlərə görə çox müzakirə olunub. Əsədin qardaşı olaraq, Mahir, rejimin bəzi ən sərt tərəfdarlarından biri hesab edilir və zaman-zaman siyasi təhlillərdə, xüsusilə də rejimin müxaliflərinə qarşı apardığı zorakılıqlarda adı çəkilir.
Başşar isə 2000-ci ildən etibarən Suriya Respublikasının prezidentidir. O, Hafiz Əsədin oğludur və atasının ölümündən sonra hakimiyyətə gəlmişdir. Bəşşar Əsəd, əvvəlcə daha çox reformist bir lider kimi təqdim olunsa da, zamanla Suriya daxilində və beynəlxalq aləmdə çox tənqid edilən bir hakimiyyət qurdu.
Bəşşar Əsədin hakimiyyəti dövründə, xüsusilə 2011-ci ildən etibarən Suriya müharibəsi başlayıb. Bu müharibə, ölkəni vətəndaş müharibəsinə sürüklədi və milyonlarla insanın həyatını itirməsinə, qaçqın vəziyyətinə düşməsinə səbəb oldu. Əsədin rejimi, müxalifətə qarşı çox sərt tədbirlər almış, mülki əhaliyə qarşı zorakılıqlar və insan hüquqları pozuntuları ilə ittiham olunmuşdur. Onun və hökumətinin işlətdiyi kimyəvi silahlar da beynəlxalq mühakiməyə səbəb olmuşdur.
Bəşşar Əsədin hakimiyyəti, eyni zamanda, Rusiya və İran kimi müttəfiqlərin dəstəyi ilə davam etmişdir. Bu müttəfiqlər, rejimi müdafiə etmək və müxalifətlə mübarizə aparmaq üçün hərbi və siyasi dəstək təmin etmişdir. Bu durum, Suriyanı beynəlxalq aləmdə daha da izolyasiya etmiş və ölkənin gələcəyinə dair suallar doğurmuşdur.
İranın Suriyadakı cinayətləri
İran, Suriya müharibəsi dövründə Bəşşar Əsədin hakimiyyətini qorumağa kömək etmək üçün müntəzəm olaraq hərbi dəstək göstərmişdir. İranın bu müdaxiləsi, həm Suriyada özünün siyasi və strateji maraqlarını güdmək, həm də bölgədəki təsirini artırmaq məqsədini daşıyırdı. İranın Suriyada həyata keçirdiyi bəzi fəaliyyətlər və ittihamlar aşağıdakılardır:
Hücumlar və mülki əhaliyə qarşı zorakılıqlar: İranın dəstəklədiyi qüvvələr, xüsusilə Qüds Qüvvələri (İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusu, IRGC) və müttəfiq şiə döyüşçüləri, müxalifətə qarşı çoxsaylı hücumlar və zorakılıqlar həyata keçirmişdir. Mülki əhaliyə qarşı hərbi əməliyyatlar, hava zərbələri və hücumlar geniş şəkildə mülki itkilərə və infrastruktura ziyan vurub.
Kimyəvi silahların istifadəsi: İranın Suriyadakı hərbi iştirakının bir hissəsi olaraq, Əsəd rejimi tərəfindən kimyəvi silahların istifadə edilməsi ilə bağlı şübhələr var. İnsan Hüquqları Təşkilatları və digər beynəlxalq təşkilatlar, müharibə zamanı kimyəvi silahların istifadəsinin İranın dəstəklədiyi qüvvələr və Suriya rejimi tərəfindən həyata keçirildiyini iddia edir.
Şiə milislərinin dəstəklənməsi: İran, Suriyada Şiə milislərini və terror təşkilatlarını, o cümlədən Hizbullahı dəstəkləmişdir. Bu qruplar müxalif qüvvələrə qarşı döyüşlərdə iştirak etmiş, mülki əhaliyə qarşı zorakılıq tətbiq etmiş və müharibəni daha da qlobal hala gətirmişdir.
İranın bölgə üçün təhlükəli təsiri: İranın Suriyadakı rolu, bölgədəki digər ölkələrə qarşı strateji təhdidlər yaratmışdır. İranın Suriyadakı hərbi mövcudiyyəti, həmçinin İsrailə və Səudiyyə Ərəbistanına qarşı təhdidlərə səbəb olmuşdur. İranın Suriya ərazisindəki hərbi bazaları, həmçinin bölgədəki digər münaqişələrin alovlanmasına səbəb olmuşdur.
İnsan hüquqları pozuntuları: İranın dəstəyi ilə Suriya rejimi tərəfindən həyata keçirilən bəzi hərbi əməliyyatlar və həbslər beynəlxalq insan hüquqları standartlarına uyğun gəlmir. İnsanları həbslər, işgəncələr və özbaşına edamlar kimi zorakılıqların baş verməsi ilə bağlı çoxsaylı hesabatlar var.
Bütün bu fəaliyyətlər, İranın Suriyadakı hərbi və siyasi iştirakının, müharibə və zorakılıq dövründə əhalinin əzilməsi və regionda qeyri-sabitlik yaradan bir çox amil olduğunu göstərir. İranın Suriyadakı fəaliyyətləri, beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən geniş şəkildə tənqid olunub və Suriya münaqişəsinin daha da mürəkkəbləşməsinə səbəb olub.
