BAKI, AzerVoice
İraqın Səlahəddin şəhərində türk dili rəsmi dil olaraq qəbul edilib. Türkmənlərin sıx yaşadığı bölgədə, Kərkük və Mosuldan sonra artıq Səlahəddində də rəsmi yazışmalarda türk dili üçüncü dil kimi istifadə olunacaq.
İraq Konstitusiyasına əsasən, Kərkük, Mosul, Ərbil, Səlahəddin və Süleymaniyə şəhərlərində türk dili rəsmi statusa malik olsa da, bu qərarın indiyə qədər yalnız Kərkükdə tətbiq olunduğu bildirilir. Yeni qərarla Səlahəddində də dövlət idarələrində ərəb dili ilə yanaşı, türk dilinin istifadəsi məcburi olacaq.
Səlahəddin valisi rəsmi göstəriş verərək, bütün dövlət qurumlarında türkcənin tətbiqinə başlanmasını tələb edib. Bu addım, İraq Konstitusiyasında illərdir həyata keçirilməyən dil haqları ilə bağlı müddəaların icrasını təmin edir.
İraqda türk dili əsasən ölkənin şimalında yaşayan İraq Türkmənləri tərəfindən danışılır. İraq Türkmənləri ölkənin üçüncü ən böyük etnik qrupudur və əhalinin təxminən 10-13%-ni təşkil edirlər. Onlar əsasən Kərkük, Mosul, Ərbil, Səlahəddin və Diyala kimi bölgələrdə məskunlaşıblar.
Tarixən, İraq Türkmənləri Osmanlı İmperiyasının tərkibində olduqları üçün onların dili Osmanlı türkcəsindən təsirlənmişdir. 1920-ci illərdə İraq müstəqillik qazandıqdan sonra, İraq Türkmən ədəbiyyatı azlıq ədəbiyyatı kimi inkişaf etmiş və Türkiyədəki ədəbi dili izləməyə davam etmişdir.
1958-ci ildə monarxiyanın devrilməsindən sonra türk dili və nəşriyyatları təzyiqlərə məruz qalmış, Türkmən yazar və şairləri təqiblərə və qətliamlara məruz qalmışdır. Buna baxmayaraq, İraq Türkmən ədəbiyyatı Türkiyə türkcəsini izləməyə davam etmişdir. İraq Türkmən dialektləri gündəlik həyatda və şifahi ədəbiyyatda istifadə olunsa da, rəsmi yazı dilində istifadə edilmir.
2005-ci ildə qəbul edilən İraq Konstitusiyasının 4-cü maddəsinə əsasən, Türkmən dili "onların əhali sıxlığı təşkil etdiyi inzibati vahidlərdə" rəsmi azlıq dili kimi tanınır.
Bu gün İraq Türkmənləri arasında İstanbul türkcəsi də geniş yayılmışdır və xüsusilə təhsilli dairələrdə diglossiya (iki dilli vəziyyət) müşahidə olunur. Türkiyənin media təsiri və türk məktəblərinin açılması ilə gənc nəsil arasında İstanbul türkcəsinin istifadəsi artmışdır.
Beləliklə, İraqda türk dili əsasən Türkmən icması tərəfindən istifadə olunur və onların mədəni və dil kimliyinin mühüm bir hissəsini təşkil edir.
