Bakı,AzerVoice
CƏHR Hədis üsulunda qüvvətli bir alim tərəfindən zəif ravilərin
hafizə və şəxsiyyətlərindəki qüsurların aşkarlanması hadisəsidir.
“Cərh” kəlməsi lüğəvi mənada “maddi və mənəvi yaralamaq” deməkdir.
Raviyə belə bir qüsuru söyləyənə “carih”, qüsurlu olana “məcruh”
deyilir. Bu hadisəyə isə “cərh” deyilir.
Cərh İslam şəriətini qorumaq, onu xətadan, yalan-yanlış
rəvayətlərdən uzaq tutmaq məqsədilə yaradılmışdır. Dini hökmlərə
dəlil təşkil edən hədislərin səhihliyi, hər şeydən əvvəl, onu
rəvayət edən ravinin ədalət və zəbtinə, dürüstlüyünə və əminliyinə
bağlıdır.
Cərh məqsədilə mühəddislər raviləri araşdırarkən onların şəxsiyyət
və hafizə vəziyyətlərini əsas götürmüşlər. Şəxsiyyətlə əlaqəli
problemlər ədalət, hafizə ilə əlaqəli problemlər isə zəbt başlığı
altında araşdırılmışdır.
Ədalətlə əlaqəli qüsurlar əsas etibarilə yalançılıq, yalançılıqda
ittiham, fisq, bidət və cəhalət olaraq təsbit edilmişdir. Ədalət
Allahın əmrlərinə tabe olmaq, qadağalarından uzaq durmaq,
şəxsiyyətə zərər verən sözlərdən və davranışlardan çəkinməkdir.
Alimlər ədalətvəsfinin tam olması üçün bəzi şərtlər irəli
sürmüşlər. Bunlar müsəlman olmaq,həddi-büluğa çatmaq; ağıllı olmaq;
təqva sahibi olmaq və ağırbaşlılıqdır.
Zəbt ravinin eşitdiyi bir hədisi istədiyi zaman xatırlayıb, səhvsiz
şəkildə rəvayət edə biləcək halda əzbərləməsidir. Yəni ravi
hədisləri əzbərlədiyi kitabdan rəvayət edirsə, onu hər cür
nöqsandan qorumalıdır.
Həmçinin ravi hədisi məna olaraq rəvayət edirsə, işlətdiyi
ləfzlərin mənanı əks etdirib-etdirməməsini yaxşı bilməlidir. Zəbt
ilə əlaqəli qüsurlar çox yanılma, qəflət, vəhm, güvənilən (siqə)
raviyə müxalifət və hafizənin zəifliyi olaraq təsbit
edilmişdir.
