BAKI, AzerPress / Təsnim İsmixan
AMNEZİYA – qismən və ya tam, müvəqqəti və ya daimi yaddaş itkisidir. Amneziya hər hansı kifayət qədər güclü emosional şokdan yarana bilər. Ümumiyyətlə, onun səbəbləri psixoloji və ya üzvi olaraq bölünür.
Səbəb psixolojidirsə, amneziya psixogen adlanır; bu, xəstənin özü və keçmiş təcrübələri haqqında fikirlərinin əsas şüuraxınından ayrıldığı dissosiativ reaksiyanın əlamətidir.
Üzvi səbəblərə həm beyin zədələnməsi (məsələn, sarsıntı), həm də morfoloji dəyişikliklər (məsələn, arterial skleroz səbəb olur) daxildir. Amneziya bəzi epilepsiya, afaziya və ya şizofreniya növlərini də müşayiət edə bilər.
Yaddaş itkisinin xarakteri və dərəcəsi ilə fərqlənən dörd növ amneziya var.
Anterograd amneziya zamanı, xəstə xəstəliyin başlanğıcından sonra baş verən heç bir şeyi xatırlamır, lakin əvvəllər baş verən hər şeyi yaxşı xatırlayır.
Retrograd amneziya, xəstənin keçmiş hadisələri və ya məlumatları xatırlaya bilməməsi, lakin amneziya başlayandan sonra baş verən hər şeyi xatırlaması ilə xarakterizə olunur. Bu tip amneziya tez-tez beyin sarsıntılarından sonra müşahidə olunur.
Paramneziya ilə yaddaş tanınmış faktları və məlumatları təhrif edir.
Amneziyanın dördüncü növü uçuş reaksiyası və ya psixogen uçuş vəziyyəti adlanır. Bu, xəstənin bütün keçmiş həyatını və kim olduğunu unutduğu (yəni şəxsiyyətini itirdiyi) bir dissosiativ pozğunluqdur; hətta tamam başqa mühitdə yeni həyata başlaya bilər. Bu, adətən şiddətli emosional şok və ya şəxsi təcrübədən qaynaqlanır və bəzən kifayət qədər uzun müddət davam edir.
Psixoloji amillərlə əlaqəli amneziya üçün psixoterapiya, hipnoz və pentotal və ya natrium amital kimi dərmanlar istifadə olunur. Sarsıntı ilə yaddaş tədricən bərpa oluna bilər, lakin ciddi zədələnmələr bəzən daimi yaddaş itkisinə səbəb olur.
Hazırladı: Təsnim İsmixan / AzerPress
